خوی دومین شهر مهم استان آذربایجان غربی پس از ارومیه است و شمال غربیترین نقطهٔ ایران و آذربایجان که در مرز کشور ترکیه قرار دارد.منطقهٔ تجاری خوی بهعنوان یکی از چهارراههای مبادلاتی میان شرق و غرب، از دیرباز در تاریخ اقتصادی آذربایجان حضوری چشمگیر داشتهاست.این شهر در گذشته مرکز اقتصادی بوده و به سبب قرار گرفتن بر سر جادههای معروف بازرگانی مانند جاده ابریشم، مکه یولی، راه طرابوزان به جلفا از قدیم دارای کاروانسراهای متعدد، جهت تخلیه کالا و استراحت بازرگانان و بازاری وسیع و گسترده جهت داد و ستد کالای مختلف بودهاست. ظرفیت و موقعیت بینالمللی خوی به دلیل استقرار در مسیر جاده ابریشم و برخورداری از مرز رازی و خط آهن متصل به اروپا، برای تبدیل به منطقه ویژه اقتصادی و گردشگری، مورد توجه است.
خوی یکی از مهمترین پایگاههای نظامی برای دفاع از ایران در طول تاریخ بودهاست. در نزدیکی این شهر نبرد سرنوشتساز و حماسی چالدران در میان دو امپراتوری ایران و عثمانی رخ داد. در ایران باستان و به ویژه در دوران اشکانی و ساسانی، سرزمینی که امروز، خوی نامیده میشود از ارزش نظامی بسزایی برخوردار بود و در این سرزمین یکی از مهمترین قلاع نظامی ایران یعنی قلعه زینتا قرار داشت، دژ زینتا به دلیل آنکه در غرب ایالت آتروپاتن (آذربایجان) و در نزدیکی ارمنستان بود، هنگامی که امپراتوری روم از طریق ارمنستان به ایران یورش میآوردند، اولین پادگان برای دفاع از ایران بود.[ در زمانی نیز که ایران درصدد اعمال حاکمیت بر ارمنستان بود، قلعه (زینتا) پایگاهی برای سپاهیان ایران جهت تدارک لشکرکشی به ارمنستان بهشمار میرفت.
شهرستان خوی با وسعتی بالغ بر ۵۵۴۸ کیلومتر مربع در شمال غربیترین نقطهٔ ایران و آذربایجان و در مرز کشور ترکیه واقع شدهاست فاصله آن از تهران ۷۸۰ و از تبریز ۱۶۵ کیلومتر است. شهر خوی در ۱۳۵ کیلومتری ارومیه، مرکز استان آذربایجان غربی قرار دارد. جاده ترانزیتی ایران- اروپا از ۳۰ کیلومتری آن عبور میکند و با فاصله ۶۷ کیلومتری از مرز ترکیه واقع شدهاست. شهر خوی از شمال به ماکو و از شرق به مرند و منطقه آزاد ارس باران (جلفا) و از جنوب به سلماس و ارومیه، از مغرب به کشور ترکیه به استان وان به مرکزیت شهر وان منتهی میشود.
آثار تاریخی- باستانی و جاذبههای طبیعی
-
برج شمس تبریزی: مدفن عارف ایرانی و مراد مولوی - دوره سلجوقی یا صفوی
-
پل خاتون (خاتین کؤرپوسو) - دوره حکومت دنبلیها
-
دروازه سنگی (قالا قاپیسی) - دوره ایلخانی
-
عمارت حکومتی - دوره قاجاریه
-
بازار سرپوشیده: یکی از بازارهای تاریخی ایران محسوب میشود و سبکهای معماری صفوی، دنبلی و قاجاری در آن دیده میشود.
-
خانه کبیریها - دوره صفوی یا دنبلی
-
حمام محمدبیگ - دوره دنبلی
-
دبیرستان خسروی - دوره پهلوی
-
کنسولخانه روسیه، مساجد قدیمی مطلبخان، ملاحسن، شاه، حاجی بابا و خان - دوره قاجاری
-
کلیساهای سورپ سرکیس و ماهلازان، امامزاده سید بهلول از نوادگان امام علی النقی، مقبره آقا میر یعقوب، پل هوایی بزرگ قطور در محور مواصلاتی راهآهن آسیا- اروپا
-
قلعه کوراوغلو و چنلی بئل (کمره مهآلود) مشهورش در کوهی نزدیک پل قطور
-
دژ بسطام در روستای بسطام در شهرستان چایپاره متعلق به دوره اورارتو
زیرساختهای فرهنگی
چند نشریه هفتگی «خوی، اورین خوی، ندای خوی، دار الصفا، فرهنگ شمس و چالدران، اقتصاد آذربایجان» منتشر میشوند.
دانشگاه آزاد اسلامی با حدود ۵۳۰۰ دانشجو، دانشگاه پیام نور با حدود ۲۵۰۰دانشجو، دانشکده پرستاری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشکده علوم قرآنی، حوزه علمیه نمازی، مرکز تربیت معلم و دانشگاههای غیردولتی علامه خویی، زرینه و شمس از مراکز علمی - آموزشی شهر بهشمار میآیند و دانشگاه دولتی خوی نیز در دست ساخت میباشد.